Pizza kojarzy się przede wszystkim z Włochami i dlatego właśnie ten kraj wiele osób wskazałoby jako wynalazcę najbardziej znanego placka na świecie. Dzisiaj utożsamiamy ją głównie z Włochami, w szczególności z Neapolem, ale jej historia pełna jest fascynujących zwrotów akcji, zmian receptur i wpływów kulturowych. Pizza przeszła długą drogę od skromnego placka po potrawę, która podbiła serca na całym świecie. Jak to się stało, że danie początkowo spożywane przez najbiedniejszych mieszkańców Włoch trafiło na dwór królów, a potem do restauracji i domów na całym świecie? Przeczytaj artykuł i poznaj historię pizzy, od jej skromnych początków po współczesne wersje.
Skąd naprawdę pochodzi pizza?
Początki pizzy nie są ściśle związane z Włochami. Pierwsze próby tworzenia płaskich placków sięgają czasów przed naszą erą. W starożytnej Grecji wypiekano proste, płaskie chleby, które przyprawiano ziołami, oliwą z oliwek, a czasem miodem. Grecy szczególnie upodobali sobie taki sposób przygotowywania pieczywa, a ich wersje placków zwane były jako „plakous” i przypominały dzisiejsze pity. Po podbiciu przez Cesarstwo Rzymskie ten zyskały uznanie wśród Rzymian, którzy wiele czerpali z kulinariów greckich.
W Rzymie zaczęto wypiekać placki z mąki pszennej przygotowywane na naturalnym zakwasie o nazwie „panis focacius”. Było to danie raczej dla ubogich mieszkańców i dopiero po kilkuset latach zostało zauważone przez resztę społeczeństwa.
Te antyczne placki nie przypominały współczesnej pizzy, jednak stanowiły one fundament, na którym bazowano przez wieki. Wówczas brakowało niezwykle ważnego składnika – pomidorów, które w Europie pojawiły się dopiero w XVI wieku po wyprawach Kolumba do Ameryki.
Neapol kolebką nowoczesnej pizzy
Prawdziwa historia pizzy, jaką znamy dzisiaj, rozpoczyna się w Neapolu w XVIII wieku. To tam, w biednych dzielnicach portowego miasta, pojawiły się pierwsze wersje tego dnia, które najbardziej przypominają współczesne. Neapolitańscy piekarze zaczęli eksperymentować z różnymi składnikami, by stworzyć tanie, a jednocześnie smaczne i sycące placki dla robotników i marynarzy.
Momentem zwrotnym w historii pizzy było sprowadzenie pomidorów do Europy. Mimo że początkowo podejrzewano, że te czerwone owoce są trujące, to z czasem zaczęto je wykorzystywać w kuchni, a w Neapolu dodano je do prostego placka. Tak narodziła się „Marinara” – pierwsza wersja pizzy z pomidorami, czosnkiem, oliwą z oliwek i oregano.
Słowa „pizza” pojawia się po raz pierwszy w dokumentach, które pochodzą z 997 roku. Natomiast za najstarszą pizzerię uważana jest mieszcząca się w Neapolu i działająca od 1780 restauracja Antica Pizzeria Port’Alba.
Pizza Margherita – legenda czy fakt?
W 1889 roku powstała pizza, którą można dziś uznać za symbol włoskiej kuchni, czyli pizza Margherita. Według popularnej legendy neapolitański piekarz Raffaele Esposito przygotował dla królowej Małgorzaty Sabaudzkiej specjalny placek z pomidorami, mozzarellą i bazylią – składnikami odzwierciedlającymi kolory włoskiej flagi. Królowa miała być zachwycona smakiem, a pizza szybko zdobyła popularność pod jej imieniem.
Zdaniem eksperta
“Choć ta historia jest romantyczna, istnieją wątpliwości co do jej autentyczności. Niektórzy historycy twierdzą, że pizza z podobnymi składnikami istniała już wcześniej, a przypisanie jej królewskiego patronatu mogło być elementem marketingowej strategii Esposito. Niezależnie od tego, czy legenda jest prawdziwa, pizza Margherita stała się symbolem włoskiej tradycji kulinarnej, szczególnie w Neapolu, gdzie jej przygotowanie reguluje ścisły zestaw zasad ustalonych przez Stowarzyszenie Prawdziwej Pizzy Neapolitańskiej (Associazione Verace Pizza Napoletana)„
Wyjaśnia właściciel pizzerii włoskiej Vesuviana
Historia pizzy w Polsce
W Polsce pizza zaczęła zdobywać popularność dopiero w drugiej połowie XX wieku, głównie po transformacji ustrojowej. Pierwsze wzmianki pojawiły się jednak już wcześniej. W latach 70. w dużych miastach zaczęły pojawiać się lokale serwujące „placki z serem” inspirowane zachodnią kuchnią, jednak daleko im było do autentycznej włoskiej pizzy.
Istnieją także wzmianki o tym, że pizza gościła na dworze Zygmunta Starego. Miał on pierwszy raz jej spróbować podczas swojego przyjęcia weselnego. Za jej pojawienie się odpowiadała Bona Sforza, której Polacy zawdzięczali sprowadzenie na polskie stoły pomidorów, sałaty, szpinaku i tzw. włoszczyzny.
Podbój świata przez drożdżowego placka z sosem pomidorowym i dodatkami
Włoscy imigranci, którzy w XIX i na początku XX wieku masowo wyjeżdżali do Ameryki, przyczynili się do rozprzestrzenienia pizzy na inne kontynenty. Nowy Jork, Chicago, a także inne duże miasta w USA, stały się miejscami, w których pizza zyskała swoje własne, lokalne odmiany.
W Nowym Jorku w latach 20. XX wieku otwarto pierwsze pizzerie, a neapolitańska pizza szybko zyskała popularność wśród mieszkańców. Wersja nowojorska charakteryzowała się nieco większymi plackami o cienkim, ale elastycznym cieście. Szybko też w USA zaczęto stosować większą ilość składników – jest to jeden z elementów, który odróżniało pizzę amerykańską od od tradycyjnej pizzy neapolitańskiej pieczonej w piecu opalanym drewnem. Wersje włoskie stawiają przede wszystkim na jakość dodatków, a nie ilość. Pancetta Arrotolata, Salami Napoli, Prosciutto Crudo Di Parma czy ser Pecorino to regionalne produkty o wyjątkowym smaku, które umieszczone na cienkim cieście tworzą niemal wykwintne danie.
Sekret popularności pizzy
Co sprawia, że pizza zyskała taką globalną popularność? Przede wszystkim jest to danie uniwersalne. Niezależnie od tego, czy jesteś fanem prostoty i wybierasz klasyczną Margheritę, czy lubisz eksperymentować z niecodziennymi składnikami, pizza zawsze może być dopasowana do twojego gustu. Doskonale sprawdzi się na każdą okazję – zarówno na rodzinny obiad, spotkanie z przyjaciółmi, jak i romantyczną kolację.
Przeczytaj również inne nasze artykuły:
- Czym różni się pizza włoska od amerykańskiej?
- Najdziwniejsze rekordy Guinnessa związane z pizzą
- Czym różni się pizza z pieca opalanego drewnem od pizzy z pieca elektrycznego? Poznaj różnice!
Autor wpisu
Zespół vesuviana